Γνωρίστε τους “black or whiters”
Τον τελευταίο καιρό συναντώ όλο και πιο συχνά διάφορα άρθρα, προσωπικές απόψεις, παρουσίες σε συνέδρια κλπ απόψεις οι οποίες μιλούν για «δεινοσαύρους», για «εργαλειοθήκες» (toolboxes), για evidence based practice και γενικά θέτουν υπο έντονη αμφισβήτηση θεωρίες που υπάρχουν στο χώρο της φυσικοθεραπείας εδώ και χρόνια.
Πολλοί αξιολογότατοι συνάδελφοι επιστρατεύοντας τα ευρήματα της έρευνας, έχουν αποδομήσει, ορθώς κατά την άποψή μου, αυτές τις λανθασμένες προσεγγίσεις οι οποίες επί σειρά ετών ευθύνονται για πολλές στρεβλώσεις που υπάρχουν στο χώρο της φυσικοθεραπείας.
Μερικές από τις πιο γνωστές είναι ότι έχουμε δώσει πολλή σημασία στην ανάγκη να βρίσκουμε εάν κάποιο πρόβλημα ενός ασθενή μας οφείλεται σε κάποια συγκεκριμένη δομή όπως ο μεσοσπονδύλιος δίσκος, ο αρθρικός θύλακος (το περίβλημα των αρθρώσεων), κάποιο οστό κλπ. Γενιές φυσικοθεραπευτών έχουν εκπαιδευτεί να «νοιώθουν» μικροκινήσεις σε αρθρώσεις και να τις κατατάσσουν σε διάφορες «παθολογικές» κατηγορίες, να βλέπουν ασυμμετρίες στο μήκος των ποδιών, να αναγνωρίζουν σπονδύλους που έχουν φύγει από τη θέση τους, να ψηλαφούν τον παλμό του εγκεφαλονωτιαίου υγρού κλπ.
Ήλθε λοιπόν η επιστημονική επανάσταση των τελευταίων ετών και ανατρέπει όλες αυτές τις στρεβλώσεις βάζοντας στο περιθώριο τη λεγόμενη «δομική προσέγγιση» των μυοσκελετικών προβλημάτων. Ταυτόχρονα δόθηκε μεγάλη έμφαση στον ασθενή σαν ολότητα και μια και ζούμε σε εποχή με αυξημένες απαιτήσεις και συνεχές άγχος, λαμβάνονται πολύ σοβαρά υπ’ όψιν οι παράγοντες που αφορούν την επίδραση του άγχους στην εκδήλωση και ένταση των συμπτωμάτων.
Όλοι οι παράγοντες που αφορούν τους μηχανισμούς που σχετίζονται με άγχος, κατάθλιψη, καταστροφικό τρόπο σκέψης, απαισιοδοξία, αρνητισμό κλπ, φτιάχνουν το λεγόμενο «βιο-ψυχοκοινωνικό προφίλ» του ανθρώπου.
Δεινόσαυροι και άλλα προϊστορικά τέρατα
Πριν ένα χρόνο περίπου, κυκλοφόρησε ένας πολύ ωραίος όρος, αυτός του «φυσικοθεραπευτή – δεινόσαυρου» που ουσιαστικά φωτογραφίζει τα χαρακτηριστικά αυτών των φυσικοθεραπευτών που με τη συμπεριφορά τους διαιωνίζουν την ψευδο-επιστημονική παραπληροφόρηση του κοινού.
Εννοείται ότι η σωστή πληροφόρηση που βασίζεται σε επιστημονική τεκμηρίωση είναι ό,τι καλύτερο χρειάζεται ο καθένας από εμάς για να μην πέφτει θύμα των διαφόρων επιτηδείων, για να μην αποκτά φοβίες και λανθασμένες απόψεις για την υγεία του και για να προάγεται η ποιότητα της πρόληψης στην.
Ως «δεινόσαυρος φυσικοθεραπευτής», ορίζεται αυτός ο οποίος έχει κολλήσει σε παλιές και μη αποδεδειγμένες θεωρίες σαν αυτές που προαναφέρθηκαν, συχνά είναι ένας επιτυχημένος στη δουλειά του ο οποίος δηλώνει ότι επί σειρά (πολλών) ετών έχει πολύ καλά αποτελέσματα με τους ασθενείς του με τον τρόπο που εργάζεται, ως εκ τούτου δε χρειάζεται να αλλάξει κάτι, ούτε να ανανεώσει τις γνώσεις του. Είναι ένας «γκουρού» με μεγάλη «πείρα» που τα ξέρει όλα. Μόνο που η πείρα που έχει είναι η επανάληψη των ίδιων λανθασμένων θεωριών όλα αυτά τα χρόνια.
Παραδείγματα τέτοιων «δεινοσαυρικών απόψεων» είναι δηλώσεις του τύπου ότι
- ο θεραπευτής σας θα σας διορθώσει κάτι στο σώμα ή θα βάλει κάτι στη θέση του από την οποία έχει μετακινηθεί (συνήθως σπόνδυλος ή νεύρο)
- πρέπει να σταματήσετε να σηκώνετε βάρη από δω και πέρα
- ότι χρησιμοποιεί συμπαντικές και άλλες ενέργειες για να σας θεραπεύσει διάφορες ανισσοροπίες που έχετε στο σώμα σας
- ότι ο πόνος σας οφείλεται σε διάφορα σύνδρομα όπως το άνω και κάτω διασταυρούμενο σύνδρομο (upper and lower crossed syndrome) , σε αστάθεια στη σπονδυλική στήλη.
- οτι θα σας απελευθερώσει ή ενεργοποιήσει κάτι μέσα στο σώμα σας, οτι πονάτε γιατί έχετε αδύναμο κορμό, ότι θα σας τροποποιήσει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι μύες.
- οτι πονάτε επειδή έχετε κακή στάση και πρέπει να την αλλάξετε
Τέλος εάν η θεραπεία σας περιλαμβάνει μόνο ηλεκτροθεραπεία, βελονισμό πολύχρωμες αυτοκόλλητες ταινίες , υπέρηχο και γενικά μόνο ηλεκτροθεραπεία , μπορείτε να είστε σίγουροι ότι πέσατε σε «δεινόσαυρο».
Καλώς ήλθατε στον κόσμο των «black and whiters»
Σε γενικές γραμμές οι αμφισβητίες των δεινοσαύρων έχουν μεγάλο δίκιο, διότι όπως είπα η αμφισβήτησή τους βασίζεται σε επιστημονική τεκμηρίωση. Υπάρχει όμως ένας κίνδυνος ο οποίος προέρχεται από τους περιορισμούς που υπάρχουν στην έρευνα.
Οι υπέρμαχοι λοιπόν της επιστημονικής τεκμηρίωσης κινδυνεύουν και ομολογώ ότι συχνά κάποιοι πέφτουν στην παγίδα, του να τα βλέπουν όλα είτε άσπρο είτε μαύρο, εξ’ ου και το «black or whiters». Δηλαδή στη σπουδή τους για να ακολουθούμε σαν κλάδος μόνο τα δεδομένα της επιστημονικής έρευνας, εγκλωβίζονται σε αυτό και ξεχνούν ίσως ότι δυστυχώς δεν έχουμε τεκμηριωμένες απαντήσεις για όλα.
Σε ότι αφορά τις διάφορες διαγνωστικές και θεραπευτικές τεχνικές που χρησιμοποιούμε, δυστυχώς η επιστημονική τεκμηρίωση που έχουμε δεν καλύπτει όλο το φάσμα των απαιτήσεων για τον απλούστατο λόγο ότι δε μπορεί μεθοδολογικά να στηθεί έρευνα που να τις καλύπτει όλες. Υπάρχουν βέβαια πάρα πολλές ισχυρά τεκμηριωμένες διαγνωστικές τεχνικές και θεραπευτικά πρωτόκολλα, αλλά υπάρχουν εξ ‘ίσου αρκετές τόσο διαγνωστικές όσο και θεραπευτικές τεχνικές με μέτρια ή και λιγότερο ισχυρή ερευνητική απόδειξη.
Πολύ συχνά καλούμαστε να εξετάσουμε και να θεραπεύσουμε ασθενείς χρησιμοποιώντας τις γνώσεις μας από την ανατομία, τη νευρολογία, την κινησιολογία ,δηλαδή τις βασικές επιστήμες , καθώς και την ικανότητά μας να αυτοσχεδιάζουμε. Εκεί φαίνεται και η αξία του καλού κλινικού φυσικοθεραπευτή, στο να μπορέσει να εντοπίσει τον κυρίαρχο μηχανισμό που προκαλεί τον πόνο του ασθενή και να τον βοηθήσει να αντιμετωπίσει το αίτιο και όχι το σύμπτωμα.
Ασπρόμαυρες παγίδες
Οι black or whiters λοιπόν είναι επιρρεπείς στις εξής παγίδες:
- Δίνουν υπερβολικά μεγάλη έμφαση στον βιο-ψυχοκοινωνικό παράγοντα, φτάνοντας σε άκρα και ξεχνώντας ότι υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι οι οποίοι πονάνε πολύ απλά διότι έχουν υποστεί κάποιο τραυματισμό ή καταπόνηση σε κάποιο σημείο του σώματός τους, χωρίς να έχουν ούτε κατάθλιψη, ούτε καταστροφικό τρόπο σκέψης, ούτε κάποια ψυχική τραυματική δυσλειτουργία.
- Είναι προκατειλημμένοι απέναντι σε μεθόδους και εργαλεία εξέτασης όπως η ψηλάφηση, με αποτέλεσμα να την απορρίπτουν τελείως, ενώ όταν χρησιμοποιείται σωστά και σε συνδυασμό με άλλα διαγνωστικά εργαλεία και τεστ είναι πάρα πολύ χρήσιμη.
- Θεωρούν μάλλον ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται τεχνικές με τα χέρια επειδή επι σειρά ετών οι ερμηνείες για τον τρόπο δράσης των τεχνικών αυτών ήταν λανθασμένες. Δυστυχώς όμως φαίνεται είτε ότι πολλοί από αυτούς τους (κατά τα άλλα αξιολογότατους) συναδέλφους , είτε δεν έχουν επαφή με ασθενείς, είτε οι ασθενείς με τους οποίους έρχονται σε επαφή έχουν πολύ συγκεκριμένα προβλήματα όπως χρόνιος πόνος.Υπάρχουν όμως και πάρα πολλοί ασθενείς με δυσκαμψίες μετά από ατυχήματα, επεμβάσεις με επακόλουθη ακινητοποίηση του μέλους και γενικά με περιορισμένη κινητικότητα σε κάποιο σημείο του σώματος. Εκεί οι τεχνικές με τα χέρια είναι απαραίτητες και δεν είδα ποτέ κανέναν να βελτιώνει την κίνηση σε μια δύσκαμπτη άρθρωση απλά και μόνο μιλώντας στον ασθενή ή βάζοντάς τον να συμπληρώσει ερωτηματολόγια. Δεν αλλάζουμε τις τεχνικές, αλλάζουμε την ερμηνεία των ίδιων τεχνικών που χρησιμοποιούμε ανά τα έτη και άλλων που ενδεχομένως ανακαλύπτουμε , όσο εμπλουτίζουμε τις γνώσεις μας με την έρευνα.Και ναι μπορούμε να νοιώσουμε τις διαφορές στην παθητική κίνηση των διαφόρων αρθρώσεων και να αισθανθούμε εάν μια άρθρωση είναι πιο «σφιχτή» από μια άλλη. Βέβαια αυτό από μόνο του δε φτάνει για να βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα σχετικά με το αν αυτό αποτελεί πρόβλημα, αν είναι παθολογικό εύρημα και εδώ έρχεται η αξία της λήψης του λεπτομερούς ιστορικού και της κλινικής εξέτασης. Αλλά ΚΑΙ ψηλαφούμε ΚΑΙ ακουμπάμε με τα χέρια μας ΚΑΙ νοιώθουμε την κίνηση.
- Είναι απόλυτοι στην αποφυγή κάθε μέσου ηλεκτροθεραπείας , περίδεσης κλπ διότι δυστυχώς στα περισσότερα από τα μέσα ηλεκτροθεραπείας δεν υπάρχει ισχυρή επιστημονική απόδειξη για τον τρόπο δράσης τους . Αυτό όμως ενώ με βρίσκει σύμφωνο επι της ουσίας, δε λαμβάνει υπ’ όψιν του παράγοντες όπως τη γεωγραφική περιοχή στην οποία εργάζεται κάποιος συνάδελφος και το γεγονός ότι κάποιες αλλαγές που πραγματικά πρέπει να γίνουν στη φυσικοθεραπευτική προσέγγιση θέλουν διαφορετική στρατηγική ανάλογα με τη χώρα που ζει και εργάζεται κανείς, αλλά και μέσα στην ίδια χώρα, ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή της χώρας αυτής.Όλα αυτά έχουν να κάνουν με την κουλτούρα, τις συνήθειες και πεποιθήσεις των ασθενών, αλλά και το σύστημα υγείας της κάθε χώρας που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο αντιμετώπισης των ασθενών και τις επιλογές των φυσικοθεραπευτών.Υπάρχουν χώρες στις οποίες ο ασθενής σε ένα παραπεμπτικό έχει 6 επισκέψεις μόνο, σε άλλες χώρες ακόμη και αν πονάει μπορεί να μην κάνει φυσικοθεραπεία διότι έχει κατηγοριοποιηθεί με βάση κάποιο ερωτηματολόγιο ότι «δεν τη χρειάζεται» για διάφορους λόγους, χώρες στις οποίες ο ασθενής μπορεί να πάει σε φυσικοθεραπευτή χωρίς να πάει σε γιατρό προηγουμένως και χώρες στις οποίες ο φυσικοθεραπευτής μπορεί να κάνει ενδοαρθρικές εγχύσεις ή να γράψει εξετάσεις όπως η μαγνητική τομογραφία. Κατά συνέπεια μιλάμε για τελείως διαφορετικό περιβάλλον στο οποίο καλούμαστε να εφαρμόσουμε τα επιστημονικά δεδομένα κάθε φορά.Είναι τουλάχιστον κουτό να προσπαθήσει κανείς να κάνει αλλαγές απότομα χωρίς να λαμβάνει υπ’ όψιν του όλες τις παραμέτρους που αναφέρω πιο πάνω αλλά και να έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη και το σεβασμό τόσο των ασθενών του, όσο και κάποιες επιθυμίες τους ακόμη και αν είναι ξεπερασμένες αρκεί να μην κάνουν κακό.Με λίγα λόγια ας χρησιμοποιήσουμε και κάποια από τα μέσα ηλεκτροθεραπείας αν αυτό μας βοηθήσει να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη του ασθενή μας για να ξεκινήσει όσο γρηγορότερα γίνεται την θεραπευτική άσκηση. Εδώ ισχύει το ότι ο σκοπός αγιάζει τα «φυσικοθεραπευτικά» μέσα. Αρκεί ο σκοπός να είναι η όσο το δυνατό συντομότερη έναρξη των ασκήσεων και να μην είναι δέκα μέρες ξαπλωμένος ο ασθενής με μηχανήματα σε ένα κρεβάτι.
- Ίσως το σημαντικότερο πράγμα που ξεχνούν οι black or whiters είναι ότι για να είναι αποτελεσματική η θεραπεία πρέπει όταν υπάρχει πόνος αυτός να αντιμετωπιστεί με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο είτε λέγεται μέσο ηλεκτροθεραπείας, είτε μάλαξη είτε κάτι άλλο (χωρίς όμως να λέμε μπαρούφες στον κόσμο), ότι δεν είναι όλοι οι πόνοι σχετιζόμενοι με άγχος κατάθλιψη κλπ και ότι στο τέλος το ζητούμενο για να ακούσει ο ασθενής την επιστημονική μας άποψη και προσέγγιση, πρέπει πρώτα να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη του.Συνεπώς θα πρέπει ο φυσικοθεραπευτής να κατέβει από το «άρμα της αυθεντίας του» και να προσεγγίσει ανθρώπινα και με σεβασμό στην όποια ιδιαιτερότητά του τον κάθε ασθενή με σκοπό τη μείωση του πόνου και την αποκατάσταση της λειτουργικότητάς του. Τα πιο χρήσιμα εργαλεία του είναι η συνεχής επιμόρφωσή και εξέλιξή του σε συνδυασμό με την κοινή λογική που μας δίνει την ικανότητα της κριτικής σκέψης.
Ο τελικός μας στόχος είναι να καταρρίψουμε τους διάφορους μύθους και να ενημερώσουμε με απλά λόγια και με επιστημονική ακρίβεια το κοινό.
Στο Manualphysiotherapy ακολουθούμε έναν αυστηρό κώδικα δεοντολογίας διότι πιστεύουμε ότι ο κάθε άνθρωπος αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση και η θεραπεία του βασίζεται στην εξατομικευμένη προσέγγιση και τις ιδιαίτερες ανάγκες του.
Καλέστε το 2107784822 ή συμπληρώστε το PROSOMATIC PHYSIO δωρεάν